Co należy rozumieć pod pojęciem patriotyzmu ekonomicznego? Czy patriotyzm gospodarczy i patriotyzm ekonomiczny to te same zjawiska? Jak w takim razie należy rozumieć patriotyzm konsumencki? Wszystkie te terminy, stosowane w obiegu publicznym najczęściej zamiennie, są ze sobą ściśle powiązane, choć znaczą coś innego. Warto zatem na nie spojrzeć z nieco głębszej perspektywy.
Wyjść należy od patriotyzmu ekonomicznego, który jest pojęciem najszerszym. Składają się nań dwa elementy: patriotyzm gospodarczy i patriotyzm konsumencki.
Przez patriotyzm gospodarczy należy rozumieć wszelkie działania, polegające na wspieraniu rodzimej gospodarki przez instytucje państwa, administrację publiczną, czy jednostki samorządu terytorialnego, ale też organizacje przedsiębiorców, czy choćby indywidualne firmy. Tworzenie warunków do rozwoju krajowych przedsiębiorstw przez administrację publiczną będzie postawą patriotyczną w gospodarce. Podobnie jak kreowanie takich warunków przez organy samorządu terytorialnego. Istotą patriotyzmu gospodarczego jest bowiem wspieranie przez państwo rozwoju krajowej gospodarki i indywidualnych przedsiębiorstw. Patriotyzmem gospodarczym będzie choćby tworzenie dobrego prawa czy wspieranie firm przez kreowanie odpowiednich warunków do funkcjonowania krajowego biznesu, ale też dyplomacja gospodarcza, która ma duże znaczenie dla rozwoju potencjału krajowych przedsiębiorców poza granicami danego państwa. Chodzić także będzie o wprowadzanie przepisów dających lepsze możliwości rozwoju produkcji i sprzedaży konsumentom żywności wyprodukowanej i przetworzonej w całości lub w istotnej części w rodzimym kraju. Patriotyzmem gospodarczym będzie też likwidowanie barier rozwoju krajowej przedsiębiorczości, w tym tworzenie przepisów prawa oraz realizowanie działań, które eliminują funkcjonowanie nieuczciwej konkurencji, tak krajowej, jak i międzynarodowej. W takim rozumieniu patriotyzm gospodarczy nie polega jedynie na tworzeniu warunków do rozwoju krajowej przedsiębiorczości, w tym eliminowaniu nieuczciwej konkurencji między podmiotami krajowymi a zagranicznymi, choćby w obszarze prawa podatkowego, na przykład preferującego silne, międzynarodowe podmioty gospodarcze, poprzez ustanawianie dla nich specjalnych przywilejów. Patriotyzm gospodarczy to również troska o to, aby nieuczciwej konkurencji, np. pod postacią tzw. szarych stref, czy nadużyć podatkowych, nie było także między rodzimymi przedsiębiorcami.
Podejściem patriotycznym w gospodarce będzie też odprowadzanie przez przedsiębiorców podatków do budżetu własnego państwa oraz kooperacja z innymi krajowymi producentami lub usługodawcami, tworzenie relacji biznesowych oraz wspólna realizacja interesów gospodarczych z korzyścią dla wszystkich uczestników gry rynkowej przy uwzględnieniu interesów państwa.
Z kolei patriotyzm konsumencki to podejście obecne w postawach zakupowych konsumentów, polegające na nabywaniu rodzimych towarów, produktów, wyrobów, owoców, czy warzyw. Będzie patriotyzmem konsumenckim też nabywanie serów, mleka, masła, pieczywa, piwa rodzimej produkcji czy zabawek dla dzieci od polskich producentów. Tego rodzaju zachowania konsumenckie mają wpływ na zwiększenie przychodów podatkowych w budżecie kraju, pozyskiwanie kapitału na inwestycje na rynku krajowym, jak również międzynarodowym. Ale skutkują też, co ważne, powstawaniem nowych miejsc pracy. Wybór przez konsumentów produktów rodzimego pochodzenia ma więc bezpośredni wpływ na wzrost zamożności danego społeczeństwa. Świadomi konsumenci w swoich indywidualnych postawach zakupowych kierują się, obok przesłanek ekonomicznych, krajem pochodzenia danego produktu czy usługi, bo elementem patriotyzmu konsumenckiego – w szerszym ujęciu – będzie też korzystanie z usług rodzimych przedsiębiorców.
Patriotyzm ekonomiczny natomiast to suma dwóch podejść: patriotyzmu gospodarczego i patriotyzmu konsumenckiego. Jest on dziś jednym z bardziej istotnych nurtów prowadzących do rozwoju tak gospodarek narodowych, jak i całych społeczeństw. Rozumiany jest jako współpraca instytucji państwa, przedsiębiorstw czy konsumentów, którzy poprzez współdziałanie osiągają wielostronne i wielorakie korzyści, przynosząc je równolegle całemu krajowi.
Istotą patriotyzmu ekonomicznego nie jest tworzenie barier dla rozwoju uczciwej konkurencji, ale wspieranie przez państwo oraz podejmowanie przez krajowe instytucje i przedsiębiorstwa, tudzież konsumentów, współpracy, wszędzie tam, gdzie jest to możliwe. Patriotyzm gospodarczy i patriotyzm konsumencki tworzą wspólnie pewien „ekosystem”, w którym administracja państwa stara się kreować warunki do rozwoju rodzimej przedsiębiorczości, która lojalnie, czyli choćby przez odprowadzanie podatków do budżetu państwa, wspiera państwo, a konsumenci wybierają usługi czy produkty rodzimego pochodzenia. Wszystkie te działania mają charakter praktyczny; w ten sposób sam patriotyzm staje się więc bardziej praktyczny. Patriotyzm rozumiany jest jako służba ojczyźnie, postawa w życiu instytucji państwa, czy przedsiębiorstwa, ale też człowieka, który, dokonując codziennych wyborów, w tym konsumenckich, może mieć osobisty wpływ na rozwój potencjału gospodarczego państwa.
Kapitał nadal bowiem stanowi jeden z kluczowych elementów rozwoju każdej gospodarki. Nabywając rodzime produkty w krajowych sklepach, kupując rodzimą żywność, czy korzystając z usług lub dostaw realizowanych przez rodzimych przedsiębiorców, człowiek wywiera osobisty wpływ na rozwój krajowej gospodarki, czy rodzimego rolnictwa, ochronę miejsc pracy oraz wzrost zamożności społeczeństwa. Indywidualne decyzje zakupowe mają wpływ na to, czy pieniądze zostają w kraju, czy też z niego wypływają. Istotną kwestią jest więc zrozumienie, jaką rolę odgrywają konsumenci, jakie funkcje pełnią przedsiębiorcy, oraz jakie zależności występują między decyzjami konsumentów o wydatkowaniu pieniędzy a rozwojem kraju czy zamożnością społeczeństwa. Świadome wybory konsumentów to również więcej środków w budżetach lokalnych, co przekłada się na wzrost jakości życia mieszkańców poprzez większe możliwości inwestycyjne (ochrona zdrowia, edukacja, infrastruktura).
Patriotyzm ekonomiczny, ugruntowanie pewnego modelu myślenia oraz przede wszystkim działania mające na celu realizację postaw patriotycznych, winien stać się więc ideą łączącą instytucje państwa, rodzimy biznes oraz krajowych konsumentów. Patriotyzm gospodarczy i patriotyzm konsumencki, a więc w sumie patriotyzm ekonomiczny, powinien więc być dziś nie tylko kluczowym elementem polityki państwa, gwarantem jego rozwoju, lecz także postawą cechującą przedsiębiorców i indywidualnych konsumentów.
Źródło grafiki: Adobestock